REACH verordening - chemicaliënverordening van de EU

Sinds 1 juni 2007 geldt in Europa EU-chemicaliënverordening REACH. Deze werd in september 2002 door de lidstaten van de EU goedgekeurd en op 30 december 2006 door het Europees Parlement gepubliceerd. De REACH-verordening heeft tot doel ervoor te zorgen dat de chemicaliën die in Europa in omloop zijn systematisch in categorieën worden ondergebracht en de informatie over deze chemicaliën wordt gepubliceerd.

Wat is de REACH-verordening?

De REACH-verordening is een Europees voorschrift met betrekking tot chemicaliën.
REACH (=Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of CHemicals) betekent registratie, beoordeling, toelating en beperking van chemicaliën.

Het doel van deze Europese verordening voor chemicaliën is om mens en milieu te beschermen en tegelijkertijd het vrije verkeer van chemicaliën op de Europese binnenmarkt mogelijk te maken en zo ook het concurrentievermogen van Europese bedrijven te waarborgen. De verordening legt fabrikanten, importeurs en gebruikers een verplichting op. Zij zijn tenslotte verantwoordelijk voor een veilig gebruik van de chemicaliën die zij produceren of verhandelen.

Waarom werd de REACH-verordening in het leven geroepen?

De laatste jaren werd een aanzienlijke stijging van het aantal allergieën, astma-aandoeningen, onvruchtbaarheid en verschillende soorten kanker waargenomen. Dit kan veroorzaakt worden door chemicaliën, die in de producten of productieprocessen worden gebruikt. Om deze reden werden de oorspronkelijke chemicaliënverordeningen van de EU-landen samengevoegd tot een Europese chemicaliënverordening. Deze verordening maakt het mogelijk om schadelijke chemicaliën beter en sneller op te sporen en ze te classificeren als mogelijke veroorzakers van ziekte. De REACH-verordening is dus ook goed voor ons milieu en is onderworpen aan strenge richtlijnen. Het is een van de strengste chemicaliënverordeningen ter wereld.

In het kader van de chemicaliënwetgeving vóór REACH, moesten de bevoegde instanties de veiligheid van chemicaliën controleren. Als gevolg daarvan was er voor de meeste stoffen op de Europese markt geen systematisch verzamelde informatie beschikbaar, aangezien bedrijven alleen ontbrekende gegevens moesten indienen wanneer er sprake was van een bewezen gebrek aan informatie of aanwijzingen voor een milieu- of gezondheidsrisico van de stof. Dit leidde tot de noodzaak van een Europese databank, waarin alle chemicaliën werden geregistreerd, ingedeeld volgens risico's en gereguleerd - de REACH-verordening werd goedgekeurd.

Hoe wordt REACH concreet in de praktijk gebracht?

De praktische toepassing van REACH vindt plaats in 3 fasen. De fabrikant of importeur heeft een schuld die moet worden kwijtgescholden op de plaats van uitvoering, dat wil zeggen dat er geen behoefte is aan een aanvraag door een bevoegde instantie. De geregistreerde chemicaliën moeten door de fabrikanten op verschillende criteria worden gecontroleerd. De belangrijkste criteria zijn hier milieuvriendelijkheid en veiligheid voor de menselijke gezondheid. De stoffen zullen dan op grond van de REACH-verordening worden toegelaten. Als er een risico aan de stof verbonden is, wordt de stof door de lidstaten aan een toelatingsprocedure onderworpen. De EU-commissie beslist of de stof al dan niet toelatingsplichtig is. Toelatingsplichtige stoffen worden dan verboden voor gebruik, tenzij er toestemming is verleend voor specifiek gebruik. De beperkingen dienen om het gebruik van chemicaliën in de EU tot een minimum te beperken, maar de nadruk ligt niet alleen op gevaarlijke stoffen.

• Registratie
  Elke chemische stof die in Europa wordt vervaardigd of op de markt wordt gebracht, moet onder REACH worden geregistreerd voor unieke identificatie - het basisprincipe "zonder gegevens geen markt" is van toepassing. In het kader van REACH moeten fabrikanten of importeurs van chemicaliën vooraf informatie verstrekken over het beoogde gebruik en de bevoegde instantie gegevens verstrekken aan de hand waarvan de chemicaliën kunnen worden beoordeeld, zoals informatie over de toxiciteit en de ophoping in organismen of in het milieu. De omvang van de vereiste informatie is afhankelijk van de vervaardigde of ingevoerde hoeveelheid van de te registreren stof. De termijnen voor de registratie zijn zowel afhankelijk van de gevarencategorie van de chemicaliën als van de hoeveelheid geproduceerde stof. Nadat het registratieproces is voltooid, zijn alle chemicaliën in principe geregistreerd op de Europese markt. De bevoegde instantie is het ECHA (Europäische Chemikalienagentur).
  
  
• Beoordeling
  De ingediende documenten worden door het ECHA op volledigheid gecontroleerd. Daarnaast wordt bij 5 % van de aanvragen voor registratie gecontroleerd of de gegevens voldoen aan de eisen voor registratie. De lidstaten van de EU zijn verantwoordelijk voor de uiteindelijke beoordeling van de stoffen ("Substance Evaluation"). Hiervoor worden alle registratiedocumenten voor geselecteerde chemicaliën geëvalueerd. Er kan dan bijvoorbeeld worden besloten dat er aanvullende documenten moeten worden ingediend of dat de chemische stof wordt opgenomen in de toelatings- en beperkingsprocedure omdat er een vermoeden bestaat dat de chemische stof "bijzonder zorgwekkend" is. Deze stoffen zullen worden opgenomen in een gemeenschappelijke lijst voor de beoordeling van stoffen ("Community Rolling Action Plan of CoRAP").
  
  
• Toelating en beperking
  De bevoegde instanties kunnen de geregistreerde chemische stof indelen als een SVHC (Substance of very high Concern), wat betekent dat de stof wordt beoordeeld als "bijzonder zorgwekkend". Dit is het geval als de stof "kankerverwekkend is, mutageen of een gevaar vormt voor de voortplanting", of "toxisch is, langdurig in het milieu ronddwaalt en zich ophoopt in organismen" of "bijzonder langdurig in het milieu ronddwaalt en bijzonder sterk ophoopt in organismen" of "gelijkaardige eigenschappen vertoont, die een reden tot bezorgdheid met zich meebrengt (bijvoorbeeld hormonale invloed)". De EU-commissie bepaalt vervolgens de stoffen die met voorrang toelatingsplichtig worden geacht. De toelating is altijd begrensd in tijd. Het is ook mogelijk om de toelating te beperken tot bepaalde gebieden. In principe is het de bedoeling om deze stoffen te vervangen door stoffen die minder zorgwekkend zijn. Er wordt daarnaast ook rekening gehouden met de economische en sociale gevolgen van de beslissing.

Welke voordelen biedt de REACH-verordening voor de consument?

Het beoogde doel van de REACH-verordening is ook om gegevens over chemicaliën openbaar te maken, zodat de geïnformeerde consument met kennis van zaken een aankoopbeslissing kan nemen. Dit levert de volgende voordelen op:

• Elke burger kan de chemicaliën die in REACH zijn opgenomen op de ECHA-website bekijken - op dit moment is het grootste deel van de informatie echter alleen in het Engels beschikbaar. Het Federaal Agentschap voor Leefmilieu (Bundesumweltamt) biedt op zijn website ook erg gedetailleerde informatie over REACH aan.
• Elke consument heeft het recht om de fabrikant te vragen naar bestaande schadelijke stoffen voor de gezondheid - de fabrikant dient binnen 45 dagen antwoord te geven.
• Op lange termijn moet REACH de risico's met betrekking tot de belasting voor het milieu en schade aan de gezondheid als gevolg van chemicaliën verminderen.
• In de toekomst is het de bedoeling om concentraties van gevaarlijke stoffen in het milieu en in producten te verlagen.
• De vervanging van gevaarlijke chemicaliën door alternatieve stoffen wordt aangemoedigd.